Focus op het Justitiepaleis van Brussel, de ‘mammoet’ die in de 19de eeuw gebouwd werd.
Halverwege de 19de eeuw vond België, dat sinds 1830 onafhankelijk was, het nodig om een gerechtsgebouw te bouwen dat het belang van zijn hoofdstad Brussel in de verf zette. Het vorige gebouw dat gebruikt werd voor rechtszaken, was te klein geworden en niet langer geschikt voor de toenemende noden van de belangrijkste stad van het jonge koninkrijk.
De locatie voor het nieuwe paleis werd gekozen op de Galgenberg, een plek die historisch gezien wordt geassocieerd met gerechtigheid omdat ze ooit werd gebruikt voor openbare executies. In 1860 werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven om het gebouw te ontwerpen. De wedstrijd leverde echter geen overtuigend resultaat op. Het project werd uiteindelijk toevertrouwd aan Joseph Poelaert, die in die tijd een uitstekende reputatie genoot. De beroemde Brusselse architect ontwierp een gigantisch gebouw in een eclectische stijl, een mix van klassieke, barokke en neorenaissance invloeden. Het doel was om de macht en grootsheid van de Belgische justitie te symboliseren.
De bouw begon in 1866. Het zou bijna 20 jaar duren en er waren duizenden arbeiders bij betrokken. Het gebouw werd voltooid in 1883, vier jaar na de dood van Poelaert, die zijn monumentale werk nooit afgewerkt zag.
Stenen reus
De lengte- en breedte-as van het gebouw meten respectievelijk 160 en 150 m. De totale netto oppervlakte bedraagt zo’n 81.000 m2 (ongeveer 110.000 m2 bruto), inclusief de acht binnenpleinen. Bij de opening was het Brusselse gerechtsgebouw één van de grootste gebouwen ter wereld. Nog een leuke anekdote: een bescheidener kopie van het Brusselse gerechtsgebouw werd gebouwd in Lima, de hoofdstad van Peru.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1944, liep het paleis grote schade op toen terugtrekkende Duitse troepen de koepel in brand staken. Het gebouw werd in de jaren daarna gerestaureerd, maar de koepel werd tijdens de wederopbouw licht verhoogd om een harmonieuzer en beter geproportioneerd silhouet te creëren. In de daaropvolgende decennia kreeg het gerechtsgebouw af te rekenen met een aantal structurele problemen vanwege zijn leeftijd en de immense omvang. Renovatiewerkzaamheden waren regelmatig nodig, terwijl rond de millenniumwisseling discussies ontstonden over de herontwikkeling van het gebouw, ook al omwille van de moeilijkheid om zo’n groot en complex gebouw te gebruiken voor hedendaagse justitiële behoeften.
Het gebouw staat sinds 3 mei 2001 op de lijst van beschermde monumenten en in oktober 2023 werd besloten om een groot restauratieproject te starten, na 40 jaar stilstand! De fameuze steigers die rond het gebouw staan, zullen geleidelijk worden verwijderd zodra de gevels zijn gerepareerd en schoongemaakt. De werken zijn net zo kolossaal als het paleis zelf, en zullen tot minstens 2030 duren.
Open Immovlan